Przygotowanie fizyczne, ogólnorozwojówka, wychowanie fizyczne czy jakkolwiek inaczej nazwiemy zorganizowane zajęcia sportowe powinny posiadać dwa główne kierunki oddziaływań na osobę ćwiczącą:
- poprawianie cech motorycznych (siła, wytrzymałość, szybkość…)
- prewencja urazów (w ten tor działań wpisuje się właśnie trening medyczny).
Każdy trener motoryki, dyscypliny sportowej czy personalny, nauczyciel wychowania fizycznego czy fizjoterapeuta mają obowiązek być bezpieczni w swoich działaniach z podopiecznymi. Powinni oni posiadać wiedzę z zakresu:
- anatomii,
- biomechaniki,
- etapów gojenia się tkanek,
- oceny funkcjonalnej (co boli, co bolało, co jest silne, co jest słabe, co się dobrze rusza a co słabo),
- podstawowych wzorców ruchowych. Te umiejętności powinny być w zakresie kompetencji każdego odpowiedzialnego specjalisty, który kieruje tak złożonym procesem, jakim jest trening fizyczny. Z tego powodu każdy z trenerów medycznych w EASY Clinic jest równocześnie magistrem fizjoterapii.
Trening medyczny, zwany także treningiem profilaktycznym, łączy kompetencje trenera przygotowania motorycznego i fizjoterapeuty.
Poprzez aplikowanie „mądrego” ruchu, ukierunkowanego na najsłabsze ogniwa w ciele człowieka, doprowadza się do przywrócenia skoordynowanej równowagi między mobilnością a stabilnością narządu ruchu. Zadanie to jest realizowane poprzez odzyskiwanie:
- balansu mięśniowego (np. aktywacja głębokich mięśni barku z Shoulder Sphere),
- symetrii ciała (np. dokładne pomiary siły i mocy dwóch stron ciała niezależnie na Keiser Functional Trainer),
- centralizacji stawów (np. reedukacja idealnej techniki ruchu na Vertimax),
- poprawnej postawy ciała (relacja głowy i miednicy do klatki piersiowej, osiowość kończyn dolnych)
- prawidłowego wzorca oddechowego (praca przepony jako mięśnia oddechowego i stabilizującego tułów),
- jakości ruchu (np. nauka kontroli motorycznej w fazie hamowania ruchu na Versa Pulley).
Aby poznać mocne i słabe aspekty narządu ruchu podopiecznego wykonuje się testy funkcjonalne. Dzięki otrzymanym wynikom i wspólnie ustalonym celom, można zaplanować efektywny trening medyczny i pozbyć się nawracających lub chronicznych dolegliwości bólowych kręgosłupa, tych związanych z konfliktem podbarkowym, łokciem tenisisty, ścięgnem Achillesa czy wielu innych.
Funkcje poszczególnych segmentów ciała są od siebie uzależnione.
Po skręceniu stawu skokowego często zostaje pamiątka w postaci ograniczonej ruchomości stawu skokowego. Jeśli jej się nie odzyska, to dochodzi do zwiększonego wysunięcia kolana w przód podczas wyskoku i lądowania. Ten mechanizm będzie z kolei prowadził do przedniego bólu kolana z powodu nawracającego przeciążenia stawu rzepkowo-udowego i więzadła rzepki.
Jeśli nie poprawi się zakresu wyprostu w piersiowym odcinku kręgosłupa oraz w stawie biodrowym, to przy każdym ruchu odchylenia sylwetki (jak na przykład podczas serwisu w tenisie) będzie dochodziło do nadmiernego, kompensacyjnego wyprostu w lędźwiowym odcinku kręgosłupa i jego przeciążaniu, włącznie ze złamaniem zmęczeniowym któregoś z kręgów lędźwiowych.
Przy braku wystarczającej aktywacji mięśni pośladkowych podczas przysiadu, wypadu czy biegu może nastąpić przeciążenie mięśnia czworogłowego uda. Jest to często spotykany mechanizm nadmiernego angażowania mięśni zaopatrujących staw kolanowy i zbyt małego wsparcia sąsiadujących mięśni, obsługujących staw biodrowy (stereotyp ruchu knee dominant zamiast pożądanego hip dominant).
Ten sposób myślenia o przyczynie powstawania kontuzji i taka strategia celowych działań zapobiegających nawrotom problemu determinują dobór ćwiczeń wzmacniających, aktywacyjnych lub rozluźniających w treningu medycznym.
Trening medyczny świadomie wykorzystuje także zjawisko mechanotransdukcji. Ruch jest bodźcem biologicznym, mającym kluczowy wpływ na budowę, przebudowę i gojenie układu mięśniowo-szkieletowego. Cyklicznie powtarzany skurcz i rozkurcz mięśni stymuluje komórki do produkcji pożądanego kolagenu I typu, a także powoduje zmiany w ukrwieniu i unerwieniu ścięgien.
Dzięki racjonalnemu, adekwatnemu do możliwości tkanki, zarządzaniu intensywnością i objętością ćwiczeń możemy wpływać na strukturę oraz funkcję ścięgien, „hartować” je i przygotowywać do przenoszenia coraz większych obciążeń.
Trening medyczny znajduje swoje zastosowanie w sporcie zawodowym i rekreacyjnym jako:
- uzupełnienie i wspieranie treningu specjalistycznego,
- profilaktyka urazów podczas rozgrzewki do wysiłku i regeneracji po nim,
- treningi prewencyjne w dni, kiedy chce się unikać dużej intensywności obciążeń (okres rozgrywania zawodów),
- forma leczenia u osób z problemami zdrowotnymi,
- niwelowanie skutków chorób cywilizacyjnych czy zespołów posturalnych (zespół metaboliczny, dolegliwości bólowe, stany zapalne),
- wdrożenie do aktywności fizycznej u osób po przerwie od ruchu,
- zachowanie zdrowia i sprawności na wysokim poziomie przez wiele lat.
Umiejętności trenera medycznego pomagają nie tylko dbać o zdrowie pacjentów, unikać im kontuzji, ale często są kluczem do wyzwolenia pełnego potencjału podopiecznego, gdyż ciało jest tak silne na ile pozwala najsłabsze ogniwo. Często dopiero po skorygowaniu tego niedoskonałego elementu narządu ruchu można zrealizować w pełni i z maksymalną efektywnością trening motoryczny zawodnika. Jeśli człowiek dochodzi do „ściany” w pracy nad swoimi sportowymi lub zdrowotnymi celami, to być może właśnie wykorzystanie umiejętności trenera medycznego jest w stanie odblokować dalszą progresję i pomóc osiągnąć zamierzony rezultat.
Reasumując, zakres oddziaływań treningu medycznego jest bardzo szeroki i znajduje zastosowanie u osób na każdym poziomie zaawansowania – od rekreacji ruchowej po sport wyczynowy.
EASY Clinic jest miejscem stworzonym od podstaw w celu realizacji tego typu treningu na najwyższym poziomie, wykorzystując unikalny sprzęt i umiejętności gruntownie wykształconych specjalistów.
Autor:
Dr Krzysztof Guzowski
Fizjoterapeuta / Właściciel EASY Clinic
